ويژگيها، روشهاي توليد و فرمولاسيون بدنه
کاشي ديوار
ويژگيها، روشهاي توليد و فرمولاسيون بدنه
بخش دوم: مواد اولية مصرفی، انواع بدنه و ترکيبهاي آنها
خلاصه اي از فصل نهم کتاب «فناوري کاربردي سراميک»
جلد اول، انتشارات شرکت SACMI ايتاليا
Applied Ceramic Technology
Vol. 1, © 2002 SACMI Imola, ISBN 88-88108-48-3
Chapter IX, Wall tiles, pp. 255-266.
ترجمه: ابوالفضل گِروِئي
© درج اين مطلب در مقالات، کتابها، وبلاگها و هر نوع وسايل انتشار اطلاعات تنها پس از اجازة مترجم و با ذکر کامل نام مترجم و نشاني وبلاگ معتبر است.
٭ ٭ ٭
مشخصه هاي مواد اوليه براي بدنه ها: بر اساس دسته بنديهاي تجاري، کاشيهاي ديواري ميتوانند به دو دستة «قرمز» و «سفيد» تقسيم شوند. در هر دو مورد مواد اوليه شامل دو نوع اصلي ميشود: «مواد رسي» و «مواد مکمل» (شامل فلداسپاتها، feldspathic sands، کوارتزها، کلسيتها).
ترکيب بدنه: همان گونه که قبلاً بيان شد، کاشيهاي ديواري ميتوانند با فرآيند تک پخت يا دو پخت و هميشه با استفاده از سيکلهاي سريع به دست آيند. به علاوه، ترکيب بدنه ميتواند جهت توليد فرآورده هاي سفيد پخت و قرمز پخت تغيير يابد. بدنة قرمز در اساس از رسهاي کربناتي بسيار متنوع با مقدار بالاي آهن تشکيل ميگردد. ترکيبهاي ديگر ممکن است feldspathic sands، فلداسپار، کوارتزيتها و -اگر ضروري باشد- کلسيت و/يا دولوميتها را نيز شامل شود.
در بدنه هاي سفيد پخت مخلوطهائي از رسهاي با رنگ پخت روشن، کلسيت، feldspathic sands و کوارتز مورد استفاده قرار ميگيرد (جدول دو).
مهمترين اختلاف بين ترکيبهاي سفيد و قرمز در مقدار و نوعِ رس مصرفي است (Quantity and Typology)؛ حال آن که بيشترين اختلاف درصدي بين بدنه هاي دو پخت و تک پخت آن است که بدنه هاي دو پخت ميتوانند درصدهاي بالاي کلسيت و/يا دولوميت داشته باشند (حتي به اندازة 18–15 درصد) و در موارد خاصي مواد اوليه با درجة خلوص به نسبت کمتر ممکن است به کار روند (جدول سه).
|
بدنة قرمز دو پخت سريع |
بدنة قرمز |
بدنة سفيد |
مادة اوليه |
|
─ |
─ |
40-30 |
بالکليها |
|
─ |
─ |
30-20 |
خاک چيني |
|
─ |
20-15 |
15-10 |
feldspathic sands |
|
─ |
10-5 |
10-5 |
فلداسپار |
|
─ |
─ |
10-5 |
کوارتز |
|
─ |
─ |
10-7 |
کلسيت |
|
80-70 |
60-50 |
─ |
رسهاي کربناتي |
|
20-10 |
20-10 |
─ |
رسهاي قابل شيشه اي شدن |
|
10-5 |
─ |
─ |
شاموت |
جدول دو – ترکيبهاي ممکن براي بدنه هاي تک پخت متخلخل (قرمز و سفيد) و بدنه هاي دو پخت.
|
دو پخت Double fired (Bicottura) |
منوپروزا Monoporosa |
منوپروزاي قرمز Red monoporosa |
منوپروزا Monoporosa |
Body type |
|
Oxide | ||||
|
66-60 |
70-60 |
66-55 |
65-61 |
SiO2 |
|
14-11 |
17-12 |
19-15 |
14-12 |
Al2O3 |
|
1-5/0 |
8/0-5/0 |
1-7/0 |
2/1-0 |
TiO2 |
|
5-5/1 |
2/1-5/0 |
5-3 |
2/1-5/0 |
Fe2O3 |
|
10-5 |
8-5/5 |
8-8/0 |
8-7 |
CaO |
|
3-3/0 |
5/0-3/0 |
8/0-5/0 |
5/1-1 |
MgO |
|
3-2/1 |
5/3-2 |
5/2-5/1 |
2-5/0 |
K2O |
|
2-2/0 |
6/0-2/0 |
5-9/0 |
5/0-0 |
Na2O |
|
13-8 |
11-7 |
13-4 |
12-10 |
P.F. پرت حرارتي |
جدول سه – ترکيبهاي مختلف بدنه براي تک پخت متخلخل و دو پخت سريع قرمز و سفيد (طبق SACMI).
ويژگيهاي فرآورده: ترکيبهائي که در هنگام پخت تشکيل ميشوند بر ويژگيهاي نهائي يک کاشي ديواري سراميکي بسيار اثر گذارند. اين ترکيبها بر اثرِ واکنش پذيري اکسيدهاي کلسيم و منيزيم (که به ترتيب از تخريب شبکه هاي کلسيت و/يا دولوميت در هنگام پخت به وجود مي آيند) تشکيل ميگردند. اين ترکيبهاي جديد عبارتند از گلنيت، دايوپسايد، آنورتيت و ولاستونيت. ويژگيهائي چون استحکام خمشي، ضريب انبساط، انبساط رطوبتي و موارد ديگر به مقدار و چگونگي (کميت و کيفيت) اين ترکيبها بستگي دارد.
سرامیک مشتق از کلمه keramos یونانی است که به معنی سفالینه یا شئی پخته شده است. در واقع منشا پیدایش این علم همان سفالینههای ساخته شده توسط انسانهای اولیه هستند. در واقع قبل از کشف و استفاده فلزات، بشر از گلهای رس به علت وفور و فراوانی آنها و همچنین شکلگیری بسیار خوب آنها در در صورت مخلوط شدن با آب و درجه حرارت نسبتاً پایین پخت آنها استفاده میکرد. آلومینوسیلیکاتها که خاکهای رسی خود آنها به حساب میآیند، از عناصر آلومینیوم، سیلیسم و اکسیژن ساخته میشوند که این سه عنصر بر روی هم حدود 85 درصد پوسته جامد کره زمین را تشکیل میدهند. این سه عنصر فراوانترین عناصر پوسته زمین هستند.