اسید نیتریک

اسید نیتریک (HNO3) خالص در 41.6- درجه سانتی‌گراد ذوب شده، تولید مایع بی‌رنگی میکند، اما نسبت به درجه حرارت و درجه تابش نور بر آن، گستره رنگ آن از زرد تا قرمز متمایل به قهوه‌ای متغیر است.اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده می‌شد.این ماده جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد. از اسیدنیتریک در تهیه نیترات آمونیم، همچنین در کشاورزی، رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع .چاپ استفاده میشود

نام ماده (فارسی):اسید نیتریک
نام ماده (انگلیسی): Nitric Acid
نام تجاری (فارسی): اسید نیتریک
نام تجاری (انگلیسی): Nitric Acid
سایر اسامی: اسید ازته، نیترات هیدروژن
مجتمع های تولیدکننده:پتروشیمی شیراز

از اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده میشد. اسید نیتریک را از شوره به دست میآورند؛ بدین طریق که سولفات آهن یا زاج را در حالت گرم روی شوره اثر میدادند. این طریقه تولید نشان میدهد که شوره مصرفی، خالص بودهاست. به ترکیبی از دو ماده، کمی ماسه، آهک و یا سفال شکسته میافزودند؛ ماده به دست آمده را در یک شیشه کوچک درب دار میریختند. این شیشه ها را در کوره آهک پزی میگذاشتند که میتوانست دو ردیف از این شیشه ها را که هر ردیف چهار تا شیشه بود در برگیرد. این شیشه ها را تا گردن در خاک یا خاکستر، که سبب پخش گرما و جلوگیری از ترک برداری شیشه میشد، قرار میدادند. از در پوش شیشه ها لوله هایی خارج میشد که به همین تعداد شیشه های مایع کننده، برروی سکویی خارج از کوره متصل بودند. همه اتصالات بدقت آب بندی میشدند. حرارت نخست معتدل بود تا ماده خام درون شیشه ها خشک شود، سپس هر شش ساعت به شش ساعت حرارت را زیاد میکردند، گازهای نیترو بوسیله آب تبلور نمکها، به خارج کشیده میشد. هر وقت رنگ محصول تقطیر نشان میداد که تجزیه به پایان رسیدهاست، حرارت را به تدریج کم میکردند.

موارد مصرف:
در تهیه نیترات آمونیم کشاورزی و رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع چاپ

خواص فیزیکی و شیمیایی:
Molecular formula HNO3
Molar mass 63.012 g/mol
Appearance Clear, colorless liquid
Density 1.5129 g/cm3
Melting point -42 C, 231 K, -44 F
Boiling point 83 C, 356 K, 181 F (bp of pure acid. 68% solution boils at 120.5 C)
Solubility in water completely miscible
Dipole moment: 2.17 0.02 D

اطلاعات ایمنی:
سبب سوختگی شدید چشم شده ،سبب تحریک مختصر پوست می شود. خوردن آن سبب درد شدید و سوختگی شدید دهان و معده می شود. خطر حریق و انفجار ندارد

اسید نیتریک

اسید نیتریک (HNO3) خالص در 41.6- درجه سانتی‌گراد ذوب شده، تولید مایع بی‌رنگی میکند، اما نسبت به درجه حرارت و درجه تابش نور بر آن، گستره رنگ آن از زرد تا قرمز متمایل به قهوه‌ای متغیر است.اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده می‌شد.این ماده جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد. از اسیدنیتریک در تهیه نیترات آمونیم، همچنین در کشاورزی، رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع .چاپ استفاده میشود

نام ماده (فارسی):اسید نیتریک
نام ماده (انگلیسی): Nitric Acid
نام تجاری (فارسی): اسید نیتریک
نام تجاری (انگلیسی): Nitric Acid
سایر اسامی: اسید ازته، نیترات هیدروژن
مجتمع های تولیدکننده:پتروشیمی شیراز

از اسید نیتریک در سده شانزدهم برای جداسازی طلا از نقره استفاده میشد. اسید نیتریک را از شوره به دست میآورند؛ بدین طریق که سولفات آهن یا زاج را در حالت گرم روی شوره اثر میدادند. این طریقه تولید نشان میدهد که شوره مصرفی، خالص بودهاست. به ترکیبی از دو ماده، کمی ماسه، آهک و یا سفال شکسته میافزودند؛ ماده به دست آمده را در یک شیشه کوچک درب دار میریختند. این شیشه ها را در کوره آهک پزی میگذاشتند که میتوانست دو ردیف از این شیشه ها را که هر ردیف چهار تا شیشه بود در برگیرد. این شیشه ها را تا گردن در خاک یا خاکستر، که سبب پخش گرما و جلوگیری از ترک برداری شیشه میشد، قرار میدادند. از در پوش شیشه ها لوله هایی خارج میشد که به همین تعداد شیشه های مایع کننده، برروی سکویی خارج از کوره متصل بودند. همه اتصالات بدقت آب بندی میشدند. حرارت نخست معتدل بود تا ماده خام درون شیشه ها خشک شود، سپس هر شش ساعت به شش ساعت حرارت را زیاد میکردند، گازهای نیترو بوسیله آب تبلور نمکها، به خارج کشیده میشد. هر وقت رنگ محصول تقطیر نشان میداد که تجزیه به پایان رسیدهاست، حرارت را به تدریج کم میکردند.

موارد مصرف:
در تهیه نیترات آمونیم کشاورزی و رنگهای سنتزی، صنایع نظامی، نمکهای نیترانه، متالورژی رنگدانه ها و صنایع چاپ

خواص فیزیکی و شیمیایی:
Molecular formula HNO3
Molar mass 63.012 g/mol
Appearance Clear, colorless liquid
Density 1.5129 g/cm3
Melting point -42 C, 231 K, -44 F
Boiling point 83 C, 356 K, 181 F (bp of pure acid. 68% solution boils at 120.5 C)
Solubility in water completely miscible
Dipole moment: 2.17 0.02 D

اطلاعات ایمنی:
سبب سوختگی شدید چشم شده ،سبب تحریک مختصر پوست می شود. خوردن آن سبب درد شدید و سوختگی شدید دهان و معده می شود. خطر حریق و انفجار ندارد

حقایقی درباره نیتریک اسید

 

نیتریک اسید همچنین بعنوان تیزاب یا اسید آزوتیک شناخته می‌شود. فرمول مولکولی آن HNO3 می‌باشد. در حالت خالص، این ماده کاملا بی‌رنگ است ولی انباشتگی اکسیدهای نیتروژن در داخل آن کمی به آن رنگ زرد می‌دهد. گازهای خارج شده از این مایع رطوبت گیر به آن یک بوی نامطبوع می‌دهد. جرم مولی اسید نیتریک 63.012 g/mol می‌باشد، در حالیکه چگالی آن 1.5129 g/cm3 است. این اسید قوی به شدت در آب حل می‌شود. نقطه ذوب آن -44oF یا 231K، و نقطه جوش آن 181oF یا 356K است.

 

کاربردهای نیتریک اسید

 

با توجه به خواص مختلف نیتریک اسید که در بالا توضیح داده شد، این ماده تبدیل به یک ترکیب حیاتی برای صنایع مختلف شده است – از صنایع تولید کود گرفته تا مواد منفجره و نیروی محرکه موشک‌ها. لیستی که در پایین آمده یک سری از کاربردهای نیتریک اسید در زمینه‌های مختلف است. هر خط از این لیست به شما اهمیت این ماده را برای بشر نشان می‌دهد.

 

• در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک‌ها استفاده می‌شود.

• در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.

• در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده همچنین در تولید نمک‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.

• همچنین از آن در دولید رنگ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.

• از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.

• در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.

• این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.

• در غلظت‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.

• از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.

• از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

 

در حالیکه کاربردهای گفته شده در بالا بسیاری از مشکلات زندگی ما را حل می‌کند، این ماده همچنین برای گیاهان نیز بسیار پرکاربرد است. گیاهان برای فرایند رشد نیازمند نیتروژن هستند، اما نمی‌توانند بصورت مستقیم این ماده را از اتمسفر دریافت کنند. در هنگام باران و طوفان‌ها مقدار مشخص و زیاد نیتریک اسید در اتمسفر تشکیل می‌شود که به دلیل واکنش شیمیایی است که ایجاد باران اسیدی می‌کند. این ماده در آب حل شده و در خاک نفوذ می‌کند و توسط گیاهان جذب می‌شود، که در نتیجه نیاز گیاهان به نیتروژن را برآورده می‌کند.

 

اگرچه این ماده بسیار پرکاربرد است اما هیچکس نمی‌تواند خطرات نیتریک اسید را نادیده بگیرد. به دلیل خاصیت اکسید کنندگی شدید نیتریک اسید، این ماده به راحتی در تماس با ترکیباتی نظیر سیانیدها و کاربیدها منفجر می‌شود. با توجه به خطرات موجود، استفاده از این مواد با بیشترین دقت بسیار مهم است.

 

حقایقی درباره نیتریک اسید

 

نیتریک اسید همچنین بعنوان تیزاب یا اسید آزوتیک شناخته می‌شود. فرمول مولکولی آن HNO3 می‌باشد. در حالت خالص، این ماده کاملا بی‌رنگ است ولی انباشتگی اکسیدهای نیتروژن در داخل آن کمی به آن رنگ زرد می‌دهد. گازهای خارج شده از این مایع رطوبت گیر به آن یک بوی نامطبوع می‌دهد. جرم مولی اسید نیتریک 63.012 g/mol می‌باشد، در حالیکه چگالی آن 1.5129 g/cm3 است. این اسید قوی به شدت در آب حل می‌شود. نقطه ذوب آن -44oF یا 231K، و نقطه جوش آن 181oF یا 356K است.

 

کاربردهای نیتریک اسید

 

با توجه به خواص مختلف نیتریک اسید که در بالا توضیح داده شد، این ماده تبدیل به یک ترکیب حیاتی برای صنایع مختلف شده است – از صنایع تولید کود گرفته تا مواد منفجره و نیروی محرکه موشک‌ها. لیستی که در پایین آمده یک سری از کاربردهای نیتریک اسید در زمینه‌های مختلف است. هر خط از این لیست به شما اهمیت این ماده را برای بشر نشان می‌دهد.

 

• در مهندسی هوافضا، از این ماده بصورت گسترده بعنوان اکسید کننده در سوخت مایع موشک‌ها استفاده می‌شود.

• در صنعت مواد منفجره، برای تولید مواد منفجره مانند TNT، پنبه تفنگ، نیترو گلیسیرین و ... استفاده می‌شود.

• در صنع کودسازی، برای تولید کودهایی نظیر کلسیم نیترات، آمونیوم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده همچنین در تولید نمک‌های نیترات مانند آمونیوم نیترات، نقره نیترات، کلسیم نیترات و ... استفاده می‌شود.

• از این ماده بصورت گسترده در زمینه شیمی بعنوان یک واکنشگر آزمایشگاهی استفاده می‌شود.

• همچنین از آن در دولید رنگ‌ها و داروهای مختلف گرفته شده از قطران ذغال استفاده می‌شود.

• از آن برای خالص سازی فلزهای با ارزش مختلف مانند طلا، نقره و پلاتینیوم و ... استفاده می‌شود.

• در متالورژی، از مخلوط آن با الکل برای طراحی قلم زنی بر روی فلزاتی مانند برنج، مس، برنز و ... استفاده می‌شود.

• این اسید همچنین در تولید تیزاب که عناصر نجیب را در خود حل می‌کند، استفاده می‌شود.

• در غلظت‌های بسیار کم، این ماده برای قدیمی کردن مصنوعی چوب کاج و افرا استفاده می‌شود.

• از محلول آبی آن برای تمیز کردن تجهیزات غذا و لبنی استفاده می‌کنند که به دلیل خاصیت آن در از بین بردن راحت ترکیبات ته نشین شده کلسیم و منیزیم است.

• از این ماده همچنین بصورت گسترده در تست کالرومتری (Colorometric test) برای تشخیص تفاوت میان هرویین و مورفین استفاده می‌شود.

 

در حالیکه کاربردهای گفته شده در بالا بسیاری از مشکلات زندگی ما را حل می‌کند، این ماده همچنین برای گیاهان نیز بسیار پرکاربرد است. گیاهان برای فرایند رشد نیازمند نیتروژن هستند، اما نمی‌توانند بصورت مستقیم این ماده را از اتمسفر دریافت کنند. در هنگام باران و طوفان‌ها مقدار مشخص و زیاد نیتریک اسید در اتمسفر تشکیل می‌شود که به دلیل واکنش شیمیایی است که ایجاد باران اسیدی می‌کند. این ماده در آب حل شده و در خاک نفوذ می‌کند و توسط گیاهان جذب می‌شود، که در نتیجه نیاز گیاهان به نیتروژن را برآورده می‌کند.

 

اگرچه این ماده بسیار پرکاربرد است اما هیچکس نمی‌تواند خطرات نیتریک اسید را نادیده بگیرد. به دلیل خاصیت اکسید کنندگی شدید نیتریک اسید، این ماده به راحتی در تماس با ترکیباتی نظیر سیانیدها و کاربیدها منفجر می‌شود. با توجه به خطرات موجود، استفاده از این مواد با بیشترین دقت بسیار مهم است.