فرایندها و تکنیک های <a style=مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)" class="image" src="/userfiles/Article/1393/01/2/0048118.JPG">

 

مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون




 

کاشی های کف و دیوار

فرایند تولید کاشی کف و دیوار شامل یک سری از مراحل متوالی است که می تواند به صورت زیر خلاصه شوند:

1) ذخیره سازی مواد اولیه
2) آماده سازی بدنه ( پرس پودر و یا اکستروژن)
3) شکل دهی
4) خشک کردن بدنه های خام
5) آماده سازی لعاب و لعاب زنی
6) پخت ( به همراه لعاب یا بدون لعاب)
7) طبقه بندی و بسته بندی

بسته به اینکه آیا محصول لعاب می خورد یا نه، و اینکه فرایند پخت تک مرحله ای، دو مرحله ای و یا سه مرحله ای است، کاشی می تواند در یک فرایند لعاب بخورد یا نخورد. شکل 1 شماتیکی از فرایند تولید کاشی کف و دیوار را نشان می دهد.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)

مواد اولیه

رس ها و کائولن ها متداول ترین مواد اولیه ی پلاستیکی هستند که در تولید کاشی های کف و دیوار موورد استفاده قرار می گیرند. شاموت، کوارتز، فلدسپار، کلسیم کربنات، دولومیت و تالک، مواد غیر پلاستیکی هستند که هر کدام دارای عملکرد خاصی در بدنه می باشند. همین مواد با فریت، اکسیدهای فلزی و مواد رنگی مخلوط می شوند و به عنوان لعاب مورد استفاده قرار می گیرند. الکترولیت هایی مانند سدیم سیلیکات و دی فسفات ها برای کاهش مصرف انرژی در فرایند خشک کردن مورد استفاده قرار می گیرند. این کاهش در مصرف انرژی با کاهش در مصرف آب بوجود می آید.
مواد اولیه ی تشکیل دهنده ی بدنه به صورت توده ای ذخیره می شوند. این ذخیره سازی در سیلوها، جعبه ها و بخش های مشابه، انجام می شود. توده های کوچکتر از مواد اولیه در جعبه و کانتینرها ذخیره سازی می شوند. مواد مایع نیز در تانک ها ذخیره سازی می شوند.

آماده سازی مواد اولیه

آماده سازی مواد اولیه شامل عملیات ها و تکنیک های مختلف است. این عملیات ها با توجه به شکل بدنه، انجام می شود.
مقادیر مشخص از مواد اولیه بوسیله ی توزین مخلوط می شوند. در این اندازه گیری، رطوبت مواد اولیه نیز در نظر گرفته می شود. مقادیر اندکی از مواد رنگی، اکسیدهای فلزی و رنگدانه به بدنه اضافه می شود تا بدین صورت، رنگ بدنه تنظیم گردد. مواد اولیه ی درشت در آسیاب کاری اولیه، خردایش می شوند. بعد از توزین مواد اولیه،‌ مواد پیش خردایش شده، آسیاب می شوند. این آسیاب کاری در آسیاب های استوانه ای و به صورت تر (به همراه آب و الکترولیت) انجام می شود. با استفاده از قرارگیری مواد اولیه و آب در داخل تانک های آرامش، عملیات های همو‍ژن سازی و همگن کردن بر روی مواد اولیه انجام می شود. سوسپانسیون مواد اولیه از این تانک ها به داخل آسیاب های استوانه ای منتقل می شود. درصد آب این سوسپانسیون در حدود 35 % است.
بعد از آسیاب کردن و کاهش اندازه ی ذرات سوسپانسیون (کمتر از 0.1 میلی متر) سوسپانسیون از میان الک عبور داده می شود و در تانک های مخصوص ذخیره سازی می شود. این سوسپانسیون هم می تواند به صورت خمیر درآمده و با روش اکسترود کردن،‌شکل دهی شود و هم می تواند به پودر تبدیل شده و با استفاده از فرایند پرس پودر، شکل دهی شود. تولید و فرآوری با استفاده از روش ریخته گری دوغابی، یک روش غیر متداول در تولید کاشی های دیوار و کف می باشد.
خمیرهای مورد استفاده در اکسترود کردن، معمولا در آسیاب های ماهیتابه ای یا واحدهای لامیناسیون آماده سازی می شود. برای تولید خمیرهای مورد استفاده در اکستروژن، سوسپانسیون در فیلتر پرس، آب گیری می شود. و میزان آب موجود در آن به میزان 20 تا 25 %‌ کاهش می یابد. مواد آلی و غیر آلی اضافه شده به خمیرها موجب می شود تا پلاستیسیته در این خمیرها به ماکزیمم حد خود برسد. برای مثال، می توان از موادی چون آلگانات، دکسترین، لیگنین، متیل سلولز، اتیل سلولز و پارافین، به عنوان افزودنی استفاده کرد.
یک فرایند خاص برای آماده سازی مواد اولیه به منظور استفاده در اهداف شکل دهی، استفاده از آسیاب کاری خشک مواد اولیه می باشد. بعد از آنکه ذرات مواد اولیه به حد کافی ریز شدند، این مواد با 20 % آب مخلوط می شود.
کاشی ها عمدتا از طریق پرس پودر تولید می شوند. پرس پودر می تواند به صورت تر و خشک انجام شود.
در فرایند تر، سوسپانسیون از تانک های مجهز به همزن، و با استفاده از پمپ، به داخل اسپری درایر فرستاده می شود. فرایند خشک کردن در دمایی بین 350 تا 450 درجه ی سانتیگراد انجام می شود و درصد آب به حدود 5 تا 9 درصد،‌ کاهش می یابد. حرارت مورد نیاز در اسپری درایر بوسیله ی گاز طبیعی یا نفت گاز تأمین می شود. افزودنی های آلی به دوغاب افزوده می شود تا خواص پودر حاصله از دوغاب،‌ ماکزیمم شود. افزودنی های مورد استفاده در دوغاب، ممکن است آلی یا غیر آلی باشند. متداول ترین افزودنی های مورد استفاده برای این بدنه ها، سدیم سیلیکات، سدیم تری فسفات و اکریلات هاست. استفاده از عوامل بایندری مانند کربوکسی متیل سلولز، متیل سلولز، پلی وینیل الکل و ... معمولا در این بدنه ها ضرورتی ندارد، زیرا درصد رس بالاست. البته در زمانی که بدنه های بزرگ تولید شود، باید از این بایندرها استفاده کرد.
فرایند خشک شامل آسیاب خشک مواد اولیه در آسیاب های مخروطی و چکشی، آسیاب کاری تر مواد و حصول رطوبتی در حد 5 تا 7 % می باشد.

شکل دهی

خمیر اکسترود در داخل یک اکسترودر با هندسه ی مستقیم، شکل دهی میشود و به قطعات با ابعاد معین بریده می شوند. محصولات تولید شده از این ترکیبات پلاستیک،‌ کاشی های منفصل (cleaving tiles) هستند. پودر تولیدی با استفاده از پرس های ضربه ای،‌ پرس های پروانه ای و پرس های هیدرولیک و در فشاری برابر با 35 Mpa شکل دهی می شود. معمولا پرس هایی برای این کار مورد استفاده قرار می گیرند که به طور همزمان قابلیت پرس کردن چندین بدنه را در هر سیکل، دارا می باشد. بدنه های خام پرسی، پولیش می خورند و در داخل واگن کوره ی تونلی یا خشک کن غلطکی، قرار داده می شوند. این کار به طور دستی و اتوماتیک انجام می شود.

خشک کردن

بدنه های پرس شده عمدتا در داخل خشک کن های تونلی، خشک کن های غلطکی یا خشک کن های عمودی، خشک می شوند. حرارت خارج شده از کوره که معمولا ازگاز طبیعی حاصل می شود، به داخل خشک کن ها ارسال می شود. خشک کردن در دماهایی انجام می شود. این دما با توجه به نوعه تکنولوژی خشک کردن، انتخاب می شود. مثلا دمای خشک کردن برای خشک کن های عمودی، بین 200 تا 220 درجه ی سانتیگراد است. این دما در خشک کن های تونلی بین 300 تا 350 درجه ی سانتیگراد است. زمان خشک کردن نیز بسته به درصد آب بدنه ی خام، بین 1 تا 4 ساعت است. درصد رطوبت باقیمانده ی این بدنه ها بعد از فرایند خشک کردن،‌ کمتر از 1 % است. این میزان به خاطر این انتخاب می شود تا از بروز خطا درحین لعاب زنی و پخت،‌ جلوگیری شود.

پخت و لعاب زنی

کاشی ها محصولاتی لعاب خورده یا بدون لعاب هستند. این محصولات را گاهش اوقات، دوبار لعاب می زنند و یا حتی سه بار آنها را پخت می دهند. در فرایند پخت دوتایی، ابتدا بیشکوییت کاشی ها پخت می گردد. پخت بیسکوییت در دمایی در گستره ی 1050 تا 1150 درجه ی سانتیگراد انجام می شود. این پخت در کوره های تونلی معمولی و به مدت 20 تا 50 ساعت، انجام می شود. البته پخت این بیسکوییت ها در کوره های با بستر غلطکی مدرن طی 1 تا 2 ساعت انجام می شود. کوره های متناوب به ندرت در پخت بیسکوییت مورد استفاده قرار می گیرند. بعد از مرحله ی پخت بیسکوییت، کاشی ها به طوراتوماتیک ذخیره سازی می شوند و برای فرایند لعاب زنی انتقال می یابند. لعاب با استفاده از اسپری کردن و یا غوطه وری بر روی کاشی اعمال می شود. ماشین های لعاب زنی به واحدهای پرداختی مجهز هستند که می تواند منجر به ایجاد حالت مرمری در کاشی شود. علاوه براین، ماشین های چاپ شابلونی می تواند برای اهداف دکوراسیون مورد استفاده قرار گیرد. دکوراسیون می تواند با تکنیک های حکاکی و فلکسوگرافی نیز انجام شود. مواد اولیه ی لعاب زنی اغلب از فریت تشکیل شده اند. تمام اجزای موجود در فریت، به طور مناسبی تهیه، پخت و آسیاب کاری شده اند. موادی چون سرب به صورت مولکولی در ساختار فریت وجود دارد به نحوی که آب نمی تواند این ماده را از سیستم سرامیکی فریت، خارج کند.
پخت نهایی در کوره های با بستر غلطکی، کوره های تونلی یا کوره های متناوب، انجام می شود. کاشی های لعاب خورده بر روی نگهدارنده ها قرار داده می شوند و در دمایی بین 1050 تا 1300 درجه ی سانتیگراد، در کوره ی تونلی یا کوره های با بستر غلطکی پخت می شوند (بدون استفاده از نگهدارنده). کاشی های با شکل خاص در کوره های شاتلی یا تونلی و در دمایی بالاتر از 1100 درجه ی سانتیگراد، پخت می شوند. جدول 1 مثال هایی ازداده های عملیاتی مربوط به کوره های تونلی و کوره های با بستر غلطکی را نشان می دهد.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)

عملیات های ثانویه

بعد از پخت نهایی، برخی انواع از کاشی ها ( عمدتا کاشی های پرسلانی بدون لعاب)، پولیش یا سایش داده می شوند. در نهایت، کاشی ها به صورت دستی یا اتوماتیک، ذخیره سازی، بسته بندی و شرینک می شوند. پالت هایی تشکیل شده از بسته های کاشی، با استفاده از ماشین آلات خاصی، بسته بندی و شرینک می شوند.
رویه ی کلی فرایند تولید کاشی های دیوار و کف در شکل 2 نشان داده شده است.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)

محصولات آرایشی و خانگی (سرامیک های خانگی)

فرایند تولید سرامیک های خانگی ازمراحل زیر تشکیل شده است: ذخیره سازی مواد اولیه، آماده سازی مواد اولیه، شکل دهی، خشک کردن، پخت، لعاب زنی، دکوراسیون و عملیات های ثانویه. به عنوان یک مثال از سرامیک های خانگی، شکل 3 فرایند تولید پرسلان های مظروف را نشان می دهد.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)

مواد اولیه

رس های پلاستیک، فلدسپار و کوارتز، عمده ترین مواد اولیه ی مورد استفاده در تولید سرامیک های خانگی هستند. اجزای مختلف بدنه و لعاب این نوع از محصولات، در سیلوهای کارخانه ها ذخیره سازی می شود. روش ذخیره سازی به درصد رطوبت مواد اولیه و اندازه ی ذرات مواد اولیه، بستگی دارد. برای حصول وی‍ژگی های مناسب در بدنه، چندین ماده ی اولیه با پارمترهای مختلف، مورد استفاده قرار می گیرد.
جدول 2 و 3 گستره ی ترکیب شیمیایی و مینرالی مواد اولیه ی مورد استفاده در تولید محصولات سرامیکی خانگی را نشان می دهند.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)

آماده سازی مواد اولیه

آماده سازی مواد اولیه برای تولید سرامیک های خانگی با استفاده از فرایند تر و خشک، انجام می شود. خمیر مخصوص اکسترود کردن و پودر مورد استفاده در پرس پودر،‌ به طور جداگانه آماده سازی می شوند. اگر اجزای کائولنی در آب حل شود، می توان از اندازه گیری حجمی نیز برای آماده سازی درصد های مشخصی از مواد اولیه، استفاده کرد. عموما، مواد اولیه ی مورد استفاده در لعاب سازی، به صورت وزنی اندازه گیری می شوند،‌ نه حجمی. اجزای پلاستیک بدنه در آب حل شده و در تانک های معلق سازی، ذخیره سازی می شوند. برای یکنواخت کردن و سایش این مواد اولیه، می توان از آسیاب های مجهز به همزن یا آسیاب های استوانه ای استفاده نمود. اجزای سخت مورد استفاده در بدنه نیز باید دارای دانه بندی مناسبی باشند، از این رو باید از فرایند آسیاب کاری برای آنها استفاده کرد. مواد آسیاب شده از الک عبور داده می شوند تا اطمینان حاصل شود ذرات درشت به داخل بدنه وارد نشوند. اجزای سخت و پلاستیک بدنه در آسیاب ها یا مخلوط کن ها، با هم مخلوط می شوند. اجزای آهنی نیز با استفاده از فریت های خاص، خارج می شوند. این کار در میدان های الکترومغناطیسی انجام می شود. دوغاب بدنه با استفاده از فیلتر پرس، آب گیری می شوند. کار آب گیری نیز می تواند در اسپری درایر انجام شود. برای تولید خمیر مورد نیاز برای اکسترود کردن، میزان آب موجود در دوغاب از میزان 65 % به مقدار 20 الی 25 % کاهش می یابد. کار آب گیری می تواند در فیلترهای چرخشی نیز انجام شود. کیک حاصل از فیلتر پرس، هموژن می شود و برای فرایند اکستروژن مورد استفاده قرار می گیرد. برای تولید پودر مخصوص پرس پودر، درصد آب به 5 الی 8 % کاهش می یابد. دوغاب با استفاده از پمپ های مخصوص دوغاب، به داخل اسپری درایر، فرستاده می شود. درصد آب با ایجاد جریان گازهای گرم، کاهش می یابد.
افزودنی های آلی و عوامل بایندری مورد استفاده در دوغاب، موجب می شوند تا خواص و ویژگی های پودر حاصله از اسپری درایر، اصلاح گردد. کربوکسی متیل سلولز، متیل سلولز، سلولز اتر، پلی وینیل الکل، پلی وینیل استات و پلی ساکارید، از جمله افزودنی های مورد استفاده می باشد. اولئین، روغن معدنی، اسید استآریک و واکس نیز از جمله ی این موادها هستند که مورد استفاده قرار می گیرند. مقدار افزودنی های مورد استفاده در تولید پودر مخصوص پرس پودر، در حدود 0.2 تا 0.4 وزنی می باشد. پودر مخصوص پرس پودر که از طریق فرایند بستر مایع تولید می شوند، می توانند میزان افزودنی های کمتری داشته باشند. بنابراین مشکلات و عیوب حاصل از این افزودنی ها در این روش نیز، کاهش می یابد.
گرانول سازی با استفاده از روش بستر مایع یکی از روش های جایگزین برای روش های متداول گرانول سازی است. مصرف انرژی در روش بستر مایع بیشتر از روش اسپری درایر است اما گرمای ویژه ی مورد استفاده، کمتر است.
اگر خمیر مخصوص اکستروژن که برای شکل دهی پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرد، با استفاده از پودر تولید شده با اسپری درایر، تولید شود، این پودر با میزان 20 الی 25 % آب مخلوط می شود. توده های استوانه ای از ماده ی اکسترود شده، به مدت کمی ذخیره سازی می شود تا میزان رطوبت آن تنظیم گردد. افزودنی های آلی و عوامل پیوند دهنده ی غیر آلی مانند منیزیم کلرید، منیزیم سولفات، فسفات و یا بوراکس نیز برای افزایش استحکام اجزای پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرند.
کیک فیلتر ضایعاتی حاصله از فرایند شکل دهی، در آب حل می شود و برای تولید محصولات ریخته گری مورد استفاده قرار می گیرد. در این فرایند درصد آب بین 25 تا 35 %‌ می باشد. برای اطمینان حاصل کردن از این موضوع که خواص ریخته گری در این کار، مناسب است،‌ افزودنی هایی مانند کربنات سدیم، سدیم یا پتاسیم سیلیکات و اسیدهای خورنده و سوزآور مورد استفاده قرار می گیرد.

شکل دهی

سه نوع مختلف از فرایند های شکل دهی در تولید سرامیک های خانگی وجود دارد. ظروف پهن مانند بشقاب و دیس ها عمدتا با استفاده از فرایند پرس خشک تولید می شوند. بدنه های توخالی مانند گلدان ها با استفاده از روش ریخته گری و فنجان ها با استفاده از فرایند شکل دهی پلاستیک تولید می شوند.
در فرایند پرس خشک، پودر آماده سازی شده (با 5 % آب) به صورت ایزواستاتیک تحت پرس قرار می گیرد. پودر آماده سازی شده به داخل قالب ریخته می شود و بخش های بالایی و پایینی این پرس، بر روی پودر فشار اعمال می کنند. در بخش پایینی، جزء ایزواسیتاتیک به صورت فشاری عمل می کند. پرس های افقی با استفاده از سری های با اشکال مختلف، محصولات مختلفی با بازده بالا تولید می کنند. پرس های با سری دوگانه می توانند در یک ساعت،‌ تا 1200 قطعه تولید کنند. پودر مورد استفاده در فشاری برابر با 30 Mpa شکل دهی می شود. مزیت این روش مقدار آب کم در بدنه ی تولیدی است.
در فرایند شکل دهی پلاستیک، خمیر اکستروژنی با میزان آب بین 20 و 25 %‌،‌ در ماشین های جیگر و جولی شکل دهی می شوند. در این روش محصولاتی که دارای دینامیک متعادل هستند، در قالب های گچی تولید می شوند. قطعات استوانه ای تشکیل شده از ماده ی پلاستیک، به قطعات کوچکی بریده می شود و بر روی دستگاه جیگرینگ شکل دهی می شود. طول عمر مفید قالب های گچی مورد استفاده، بین 100 تا 150 قطعه برای هر قالب می باشد. اخیرا، قالب های متخلخل از جنس مواد پلیمری برای افزایش طول عمر این قالب ها مورد استفاده قرار می گیرد.
محصولاتی که دارای تعادل دینامیکی نیستند، با استفاده از فرایند ریخته گری، تولید می شوند. تشکیل بدنه در این روش با آب گیری از دوغاب،‌در سطح قالب،‌ انجام می شود. فرایند ریخته گری جامد، عمدتا برای تولید بدنه های مسطح مورد استفاده قرار می گیرد. گلدان ها و ظروف کوزه ای نیز با استفاده از فرایند ریخته گری تولید می شوند. در این روش، ابتدا بدنه با ضخامت مورد نظر بر روی سطح قالب تشکیل می شود و سپس باقیمانده ی دوغاب از قالب خارج می شود. برای تولید بدنه در مقیاس صنعتی از ماشین های ریخته گری دوغابی و برای تولید بدنه در مقیاس کوچک،‌ از ریخته گری دستی استفاده می شود. زمان تشکیل بدنه تحت اعمال فشار بر روی دوغاب، کاهش می یابد. ریخته گری تحت فشار، در قالب های پلیمری مختخلخل و در فشار 4 Mpa انجام می شود. ریخته گری تحت فشار سریع تر از روش ریخته گری معمولی است و بنابراین، سیکل های ریخته گری در این قالب ها تنها 2 تا 3 دقیقه طول می کشد.
پرس پلاستیک نیز یک فرایند دیگر است که در تولید سرامیک های خانگی مورد استفاده قرار می گیرد. محصولات در این روش در قالب های گچی یا پلیمری دو قطعه ای، تولید می شوند. در مقایسه با روش ریخته گری معمولی، این فرایند زمان تشکیل بدنه را به طور قابل ملاحظه ای کاهش می دهد.

خشک کردن

محصولات تولید شده با استفاده از فرایند ریخته گری دوغابی یا فرایند شکل دهی پلاستیک، در خشک کن های مخصوص،‌ خشک می شوند. بعد از خشک کردن، درصد آب این بدنه ها به 2 %‌ می رسد. خشک کن های محفظه ای و تونلی با استفاده از حرارت اتلاف شده در کوره های تونلی، گاز طبیعی یا نفت کوره،‌ گرم می شوند. خشک کن های فروسرخ و میکرو ویو، فرایندهای خشک کردنی هستند که جایگزین روش های متداول خشک کردن می شوند. این خشک کن ها برای پیش خشک کردن اجزای ریخته گری شده و همچنین خشک کردن قالب های جدید و قدیمی مورد استفاده قرار می گیرد. خشک کن های میکروویو به صورت محفظه ای و تونلی ساخته می شوند.
زبری سطحی ایجاد شده در طی فرایند ریخته گری، با استفاده از تراشیدن،‌ از بین می رود. تراشیدن با استفاده از چاقو انجام می شود و اثرات حاصل از این برش ها، بوسیله ی اسفنج های رابری، از بین می رود. سطح محصولات پرسی و تولید شده با استفاده از روش جیگرینگ، سطوحی صاف می باشد. از بین بردن زبری سطحی سایر محصولات نیز به صورت دستی انجام می شود. برای اینکه کار در مقیاس صنعتی انجام شود، فرایند شکل دهی، خشک کردن و تراشکاری،‌ در یک بخش انجام می شود.

پخت،‌ لعاب زنی و دکوراسیون

پخت سرامیک های خانگی در یک تا 4 مرحله انجام می شود. این مراحل به روش تولید بستگی دارد. در مرحله ی اول، پخت بیسکوییت موجب می شود تا محصول به طور نسبی آماده گردد. با اعمال این پخت، استحکام و جاذبه ی لازم برای فرایند لعاب زنی، حاصل می شود. پخت بیسکوییت در دمایی در حدود 900 تا 1050 درجه ی سانتیگراد،‌ انجام می شود. این پخت به مدت 18 تا 30 ساعت انجام می شود. البته زمان پخت در کوره های پخت سریع، در زمانی بین 3 تا چند ساعت، انجام می شود.
لعاب زنی دقیقا بعد از فرایند پخت انجام می شود. لعاب شامل ترکیبات شیشه ای با درصد عوامل گدازآور بالاست. محصولات توخالی (به جز فنجان) به صورت دستی و با استفاده از فرایند لعاب زنی غوطه وری، انجام می شود. بدنه های مسطح و فنجان ها به صورت اتوماتیک و با استفاده از فرایند لعاب زنی ریزشی،‌ انجام می شود. این در حالی است که برای تولید این محصولات در مقیاس کوچک،‌ از روش لعاب زنی دستی (غوطه وری) استفاده می شود. بدنه های مسطح همچنین با استفاده از روش اسپری کردن، لعاب زنی می شود. عوامل چسبنده (مانند پلی آمین و دکسترین) به عنوان عوامل اتصال دهنده و چسب مورد استفاده قرار می گیرد. الکترولیت ها با لعاب مخلوط می شوند تا سرعت خشک کردن افزایش یابد.
پخت لعاب معمولا در محیط اکسیدکننده یا کاهش دهنده و در دمایی در گستره ی 1320 تا 1430 درجه ی سانتیگراد انجام می شود. کوره های پخت لعاب از نوع کوره های تونلی هستند و دارای واگن های مخصوص این کار تولید می باشند. همچنین می توان از کوره های با بستر غلطکی، کوره های تونلی پخت سریع،‌ کوره های اسلبی و یا کوره های مجهز به نوار نقاله نیز‌ استفاده کرد. کوره های متناوب مانند کوره های محفظه ای،‌ کوره های شاتلی و کوره های هودی نیز می تواند در این کاربردها استفاده شود ولی محدودیت این کوره ها،‌ نرخ تولید پایین این کوره هاست. بدنه هایی که باید پخت شوند،‌بر روی زیرلایه هایی قرار داده می شوند. زمان پخت لعاب در کوره های تونلی، بین 25 تا 36 ساعت است. این زمان در کوره های با پخت سریع،‌ بین نیم تا 5 ساعت است. در این نوع از کوره ها،‌ از زیرلایه برای قرار دادن بدنه استفاده نمی شود.
جدول 4 و 5 مثال هایی از داده های عملیاتی مربوط به کوره های با عملکرد متناوب و پیوسته را نشان می دهد.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
لعاب در طی فرایند پخت،‌ ذوب می شود و در داخل تخلخل های بدنه را پر می کند. با انجام این فرایند،‌ سطح بدنه نرم و صاف می شود. بعد از پخت لعاب، محصولات با توجه به کیفیت آنها، طبقه بندی می شوند. نواحی بدون لعاب،‌سایش پیدا کرده و پولیش می خورند تا با این کار،‌ کیفیت محصول بالا رود.
چینی آلات استخوانی مخصوص ساخت مظروف و سرویس های چای خوری هستند. مهم ترین مواد اولیه مورد استفاده در تولید این چینی آلات، رس کورنیش انگلیس، سنگ کورنیش انگلیس است و بیش از 50 % از این بدنه ها را استخوان کلسینه شده ی گاو،‌ تشکیل می دهد. دمای پخت لعاب ها این بدنه ها در گستره ی 1250 تا 1350 درجه ی سانتیگراد و دمای پخت بیسکوییت آنها بین 1100 تا 1150 درجه ی سانتیگراد می باشد. اتمسفر کوره های مورد استفاده در پخت لعاب دارای اجزای لعاب بخار شده هستند تا بدین صورت اطمینان حاصل شود، سطح لعاب تشکیل شده،‌ به طور مناسب صاف باشد.
فرایند دکوراسیون بعد از این فرایند موجب می شود تا ارزش محصول بالاتر رود و رضایتمندی مشتری حفظ گردد. رنگ های رو لعابی،‌ داخل لعابی و زیر لعابی و اجزای فلزی برای دکوراسیون سرامیک ها مورد استفاده قرار می گیرند. در فرایند دکوراسیون رو لعابی، محصولات لعاب خورده و آماده،‌ دکوراسیون می شوند. مواد دکوراسیونی اعمال شده در فرایند رو لعابی، با اعمال فرایند پخت،‌ ذوب می شوند. در فرایند دکوراسیون داخل لعابی، پیگمنت های رنگی در داخل لعاب قرار می گیرند. در فرایند دکوراسیون زیرلعابی، محصولات پیش از لعاب زنی، تحت فرایند دکوراسیون قرار می گیرند. فرایندهای نمونه وار دکوراسیون عبارتند از چاپ مجدد، چاپ شابلونی مستقیم، چاپ افست، پوشش دهی، برش دهی، مهر زنی، اسپری کردن، استنسیل کردن و فرایند اچ کردن است. علاوه بر دکوراسیون دستی، ماشین های چاپ سیلک، و ماشین های چاپ نیز مورد استفاده قرار می گیرد. اکسیدهای مختلفی در این کار به عنوان عوامل گدازآور مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین اکسیدهای مختلفی دیگری نیز به عنوان عوامل اپک کننده مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از این اکسیدها، رنگ وارد لعاب می شود. مثال هایی از داده های عملیاتی مربوط به کوره های مختلف به همراه فرایند دکوراسیون در جداول 6 و 7 آورده شده است.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
یکی دیگر از فرایندهای تولید سرامیک های خانگی که در دهه های اخیر مورد استفاده قرار می گیرد، فرایند تک پخت می باشد. این فرایند می تواند برای تولید محصولات بدون دکور و محصولاتی که دکوراسیون آنها پیش از لعاب زنی انجام می شود، مورد استفاده قرار گیرد. پخت در کوره های شاتلی و به مدت 20 ساعت (در دمای 1260 درجه ی سانتیگراد) انجام می شود. طلا،‌ پلاتین وسایر رنگ های فلزی در دمایی کمتر از 890 درجه ی سانتیگراد،‌ پخت می شوند. ُ
در فرایند تولید سرامیک های خانگی، عمدتا از گاز طبیعی و LPG به عنوان منبع انرژی استفاده می شود. سوخت هایی مانند LPG به ندرت در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرد.

عملیات های ثانویه

بعد از دکوراسیون و کنترل کیفیت، محصولات ذخیره سازی می شوند. عملیات های ثانویه ی تر با استفاده از ماشین های ساینده و پولیش دهنده انجام می شود و موجب می شود تا سطح این محصولات صاف شود. محصولات خاصی هستند که پیش از بسته بندی، فرایند های سایش و پولیش بر روی آنها انجام می شود. برای تولید چینی آلات مظروف جدید،‌ محصولات پیش پخت شده، به صورت اتوماتیک از بخش های مختلف عبور می کنند.
در شکل 4، روند تولید سرامیک های خانگی، نشان داده شده است.
فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (5)
استفاده از مطالب این مقاله با ذکر منبع راسخون بلامانع می باشد.
ادامه دارد...


منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/893959/ )

بررسی سرامیک های مورد استفاده در صنایع دندانسازی (1)

بررسی سرامیک های مورد استفاده در صنایع دندانسازی (1)
بررسی سرامیک های مورد استفاده در صنایع دندانسازی (1)

مترجم : حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون



مفاهیم زمینه ای در علم سرامیک و شکست

برای آشنایی با مواد سرامیکی ، بهتر است به دو مفهوم توجه کنیم که در این مقاله سعی داریم که این مفاهیم را توضیح دهیم . اولین مفهوم این است که تنها سه بخش عمده از مواد سرامیکی داریم که در صنعت دندانسازی مورد استفاده قرار می گیرند . این سه گروه به شرح زیر هستند :
1 ـ مواد شیشه ای ( glass materials )
2 ـ شیشه های پر شده با ذرات ( particle-filled glasses )
3 ـ سرامیک های پلی کریستال ( polycrystalline ceramics )
که خواص و ویژگی های هر یک از این گروه ها را مورد بحث قرار می دهیم .
دومین مفهوم این است که هر یک از این مواد سرامیکی به طور بالقوه می توانند به صورت ترکیبی ( کامپوزیتی ) عمل کنند که این بدین معناست که این مواد می توانند به صورت ترکیبی از دو یا چند گروه بالا مورد استفاده قرار گیرند . از این لحاظ بسیاری از موادی که به ظاهر متفاوت هستند ، هنگامی که از دیدگاه ما مورد بررسی قرار گیرند ، روابط و شباهت های یکسانی را در ترکیبات ( کامپوزیت ها ) ایفا می کنند .
بررسی های تاریخی از استفاده ی مواد سرامیکی در صنعت دندانسازی دو رویه را درطی زمان بیان می کند . این دو رویه به شرح زیر هستند :
1 ـ سرامیک های دندانسازی که حالت آمورف ( شیشه ای ) دارند ، از لحاظ زیبایی نسبت به انواع دیگر سرامد هستند . و این در حالی است که سرامیک هایی که مقاومت کششی بالاتری دارند ، عمدتاً ساختاری کریستالی دارند . و البته در ساخت مواد دندانسازی هر دو فاکتور زیبایی و استحکام برای ما مهم است .
2 ـ درطی گذر زمان ، حرکت به سمت استفاده از مواد با ساختار پلی کریستال کامل ، انجام شده است . در جداول 1 و 2 جزئیاتی از ترکیبات پایه و مثال های تجاری از مواد سرامیکی مورد استفاده در دندانسازی آمده است . این موارد را بر اساس سه گروه اصلی مواد مورد استفاده در صنعت دندانسازی طبقه بندی کردیم .

جدول1

جدول2

سرامیک های شیشه ای ( glassy ceramics ) :

مواد سرامیکی شیشه ای ، بهترین تطابق را با خواص اپتیکی دندانها و عاج آنها دارند .
شیشه یک شبکه ی سه بعدی از اتم هاست که الگوی منظم فضایی ندارد . در این مواد ، بین نزدیک ترین همسایه و همسایه ی بعدی ، الگوی منظم فضایی ( از لحاظ فاصله یا زاویه ) وجود ندارد ؛ بنابراین ساختار شیشه آمورف است . ( یا ساختاری بی شکل دارد )
به طور کلی شیشه های مورد استفاده در سرامیک های دندانی از یک گروه مینرالی معدنی با نام فلدسپارها ، مشتق می شوند و برپایه ی سیلیکا ( اکسید سیلیسیم ) و آلومینا ( اکسید آلومینیوم ) ساخته شده اند . از این رو پرسلان های فلدسپاتی به خانواده ای تعلق دارند که به آنها شیشه های آلومینوسیلیکاتی می گویند . شیشه هایی که برپایه ی فلدسپار هستند ، نسبت به تبدیل شدن به حالت بلوری درطی پخت مقاومت نشان داده و دارای گسترده پخت وسیعی هستند ( پایداری آنها اگر دما به بالاتر از حد بهینه برسد ، یکباره افت می کند) این مواد زیست سازگار هستند . در شیشه های فلدسپاتی ، شبکه ای متشکل از اتصالات پل مانندی وجود دارد که این پل ها از اتصال بین سیلیسیم با اکسیژن تشکیل شده اند . این اتصالات گاه و بی گاه به وسیله ی کاتیون هایی مانند سدیم ( ) یک بار مثبت و یا پتاسیم یک بار مثبت ( ) شکسته می شوند . حضور این بارهای مثبت موجب اصلاح شیشه و بالانس بارهای اتم های اکسیژن غیر پل می شوند . کاتیون های اصلاح کننده ، خواص مهمی از شیشه را تغییر می دهند ؛ برای مثال : دمای پخت یا ذوب را کاهش می دهند و یا موجب افزایش انبساط و انقباض حرارتی می شود .

شیشه های پر شده با ذرات ( Partic - filled glasses ) :

در این نوع از مواد ، ذرات پر کننده به ترکیب اولیه ی شیشه اضافه می شوند . این اضافه شدن ذرات موجب بهبود خواص مکانیکی و کنترل اثرات اپتیکی مانند ماتی ( opalescence ) ، رنگ ( color ) و شفافیت ( opacity ) می شود . این پر کننده ها معمولاً از مواد کریستالی انتخاب می شوند ولی این امکان وجود دارد که این مواد از ذرات شیشه ای با نقطه ذوب بالاتر نسبت به شیشه ی پایه نیز انتخاب شوند . یک چنین ترکیباتی که بر پایه ی دو یا چند ماده ی مجزا ( فاز مجرا) تشکیل شده اند ، با عنوان کامپوزیت ( composites ) معروف اند . البته نام کامپوزیت در نوشته های مربوط به دندانپزشکی بیشتر به معنای کامپوزیت های با پایه ی رزین ( resin based composites ) است . این تصویر که اکثر سرامیک های دندانی ، مواد کامپوزیتی هستند ، برای درک بهتر در مورد آنها ، مفید می باشد . برای اینکه در مطالعه ی شیشه های پر شده با ذرات گیج نشویم ، این مواد را بر اساس نوع ذرات پر کننده و مقدار آنها ، علت اضافه کردن ذرات و چگونگی اضافه شدن ذرات به شیشه پایه ، طبقه بندی می کنیم .
اولین پر کننده ای که برای سرامیک های دندانی استفاده شد ، ذرات کریستالی ، مینرالی است که لوسیت نامیده می شود . این پر کننده برای تولید پرسلان هایی ( چینی هایی ) استفاده می شود که بتوانند به خوبی و بر اساس فلزات مورد استفاده در ساختارش آتش بگیرد . ضریب انبساط گرمایی لوسیت بالا است . در زیر ضریب انبساط گرمایی برای عده ای از مواد آمده است :

ضریب انبساط گرمایی 1

نوع ماده

1

لوسیت

1

شیشه های فلدسپاتی

1

آلیاژهای دندانی

اضافه کردن تقریباً 17 ـ 25 درصد وزنی پر کننده ی لوسیت به شیشه ی مورد استفاده در دندانسازی ، پرسلانی تولید می کند که در هنگام پخت با آلیاژهای دندانسازی همگون است . ( از لحاظ گرمایی ) . سیستم های سرامیک ـ فلز که اولین بار در سال 1962 تولید شدند ،برای تولید 70 تا 80 درصد از پروتزهای ثابت کننده ( Fixed prostheses) استفاده می شود .
افزایش در استحکام میانگین در قطعات پروتزها نیز به وسیله ی پر کننده ی مناسب و یکنواختی در پراکندگی پر کننده در فاز شیشه ای ، به دست می آید . بر اساس چیزی که گفتیم یک تکنیک با نام استحکام بخشی دیسپرشن ( dispersion strengthening ) به وجود آمده است . اولین سرامیک استحکام داده شده به وسیله ی این روش ، از شیشه های فلدسپاتی با پر کننده ی ذرات آلومینیوم اکسید ( با درصد وزنی 55 % ) ساخته شد . البته از لوسیت با درصد 45 ـ 55 درصد وزنی نیز برای تولید قطعات استحکام داده شده به وسیله ی این روش ، استفاده شده است که این درصد استفاده شده از لوسیت از مقدار مورد نیاز برای سرامیک ـ فلز بیشتر است . سرامیک های تجاری با پر کننده ی به هم چسبیده از لوسیت نیز وجود دارند که این نوع سرامیک را با پرس کردن پودر و مواد اولیه ی لازم ، در داخل یک قالب تولید می کنند . به غیر از رفتار انقباضی در سرامیک های دندانسازی ، گفته شده است که این دو مزیت را در زیر می بینیم :
1 ـ لوسیت به خاطر ضریب شکستش که به ضریب شکست شیشه های فلدسپاتی نزدیک است ؛ مورد توجه قرار دارد . این نزدیکی ضریب شکستها ، موجب باقی ماندن حالت نیمه شفافی در این نوع شیشه هاست .
2 ـ لوسیت با سرعت بیشتری نسبت به شیشه ی بدون لوسیت اچ می شود . و موجب پدید آمدن خاصیت اچ شدن انتخابی ( selective etching ) می شود که درطی عمل اچ شدن شیشه ی حاوی لوسیت ، تعداد زیادی برجستگی ایجاد می شود که این برجستگی ها موجب افزایش قدرت پیوند میکرومکانیکی بین لوسیت و شیشه می شود .

شیشه ـ سرامیک ها ( زیر مجموعه ی ویژه ای از شیشه های پر شده با ذرات ) :

ذرات پر کننده ی کریستالی می توانند به صورت مکانیکی به شیشه اضافه شوند ، برای مثال این کار را می توان با مخلوط کردن ذرات کریستالی پر کننده باپودر شیشه ، قبل از پخت انجام داد . در تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر، ذرات پر کننده در داخل جسم شیشه ای ، رشد داده می شوند . در واقع این کار پس از شکل دهی نمونه ( مانند یک پروتز ) انجام می شود .
پس از انجام عمل شکل دهی ، جسم شیشه ای تحت عملیات حرارتی خاصی قرار می گیرد که این عملیات حرارتی موجب رسوب و رشد فاز کریستالی در داخل شیشه می شود .
به دلیل اینکه پر کننده ها از لحاظ شیمیایی از خود اتم های شیشه مشتق شده اند ، ترکیب شیشه ی باقی مانده درطی این پروسه که Ceraming نام دارد ، عوض می شود . این ماده ی به وجود آمده که در اصل یک کامپوزیت پر شده با ذرات است ، شیشه سرامیک نامیده می شود . ( Dentsply ) material dicor اولین شیشه ـ سرامیک تجاری است که برای تولید پروتزهای ثابت کننده ، استفاده شد . این شیشه ـ سرامیک شامل ذرات پر کننده ای از یک نوع میکای کریستالی ( با درصد حجمی تقریباً 55 درصد ) است .
به علاوه ، اخیراً یک شیشه ـ سرامیک حاوی 70 درصد حجمی پر کننده ی دی سیلیکات لیتیم برای استفاده های دندانپزشکی به صورت تجاری ، تولید شده است .

سرامیک های پلی کریستال ( polycrystalline ceramics ) :

سرامیک های پلی کریستال هیچ قسمت شیشه ای ( آمورف ) ندارد . و همه ی اتم هایش به صورت متراکم و در یک آزمایش منظم قرار گرفته اند که این امر باعث می شود که یک ترک با سختی و مشکل بیشتری نسبت به شیشه های با دانسیته ی کمتر و شبکه ی نامنظم ، گسترش پیدا کند . از این رو ، سرامیک های پلی کریستال به طور عمومی از سرامیک های شیشه ای محکمتر هستند و تافنس ( چقرمگی ) آنها نیز بیشتر است .
تولید اشکال پیچیده ( به عنوان مثال یک پروتز ) از سرامیک های پلی کریستال ، مشکل تر از تولید این قطعات از سرامیک های شیشه ای است . از این رو ، پروتزهایی با کارایی خوب که از سرامیک های پلی کریستال ساخته شده باشد تا قبل از استفاده از وسایل کامپیوتری ( computer – aid manufacturing ) به صورت عملی مورد استفاده قرار نگرفت .

به طور کلی این سیستم های کمکی کامپیوتری از یک دستگاه داده ی سه بعدی برای نشان دادن وضعیت دندان ها ، یا مدل مومی شکل از زیر ساختار مطلوب ، استفاده می کند . این دستگاه داده ی سه بعدی برای ایجاد یک قالب بسط داده شده که پودر سرامیک در داخل آن قرار می گیرد ، استفاده می شود .
سرامیک های پلی کریستال تمایل به مات بودن بیشتری نسبت به سرامیک های شیشه ای دارد ، بنابراین این مواد در کلیه ی مکان های مورد نیاز در دیواره ی پروتزها استفاده نمی شود . این سرامیک ها که از لحاظ مکانیکی خواص بهتری نسبت به مواد شیشه ای دارند ، معمولاً با روکشی از مواد شیشه ای مورد استفاده قرار می گیرند تا حالت زیبایی پروتز تولیدی بیشتر شود .
سرامیک ها در حالت کلی نور را از خود عبور می دهند در حالی که فلزات حتی در ضخامت های بسیار کم نیز نور را از خود عبور نمی دهند . در واقع نحوه ی قرارگیری باندهای الکترونی در فلزات به نحوی است که طول موج مرئی را کاملاً جذب می کند . اما سرامیک ها دارای باندهای الکترونی هستند که طول موج مرئی را از خود عبور می دهد . حال این سوال پیش می آید که اگر سرامیک ها نور را از خود عبور می دهند ! پس چرا سرامیک ها حالت کدر مانند دارند ؟
در جواب باید گفت که اکثر سرامیک ها ، پلی کریستال اند و این پلی کریستال بودن آنهاست که موجب کدر بودن آنها می شود و در صورتی که بتوان یک سرامیک را به صورت تک کریستال تهیه کرد ، می توان آن را به صورت شفاف دید . البته در مورد سرامیک ها ، علاوه بر پلی کریستال بودن ، ضخامت نیز بر انتقال نور در آنها تاثیر دارد . در واقع در استفاده از سرامیک های پلی کریستال در دندانسازی به ضخامت بدنه ی سرامیکی نیز توجه می شود که این مساله باعث این می شود که یک بدنه راپوشش دهند ولی بدنه ی دیگری ( با ضخامت کمتری ) را پوشش ندهند .


منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/144387/ )

فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (1)

فرایندها و تکنیک های مورد استفاده در تولید سرامیک ها (1)

 

مترجم: حبیب الله علیخانی
منبع:راسخون




 

مواد اولیه

یک گستره ی وسیع از مواد اولیه در صنعت سرامیک مورد استفاده قرار می گیرد. علت استفاده از مواد اولیه متنوع، وجود تنوع در محصولات سرامیکی است. در این صنعت، مواد طبیعی و مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد.
فرمولاسیون یا بدنه ی سرامیک های رسی ممکن است شامل یک یا چند رس باشد. این رس با مینرال های اصلاح کننده مخلوط می شود که اصطلاحا به این مینرال های اصلاح کننده، مواد غیر پلاستیک می گویند. پودر کوارتز و فلدسپار از جمله ی این مواد غیر پلاستیک هستند.
مینرال های رسی متداول (رس های پلاستیک)، سیلیکات های آلومینیوم هیدراته هستند که از هوازدگی سنگ های دیگر ایجاد شده اند. در بیشتر مینرال های رسی، دو واحد ساختاری، وجود دارد. یکی صفحات سیلیسی که از تتراهدرال های SiO_4 تشکیل شده اند و دیگر واحد ساختاری، آلومینیوم هیدروکسیدها یا صفحات ژیپسی هستند. این صفحات ژیپسی از اکتاهدرال های Al(OH)_6 تشکیل شده اند. این صفحات اکتاهدرالی به صورت متراکم با صفحات سیلیسی ترکیب می شوند و مینرال های رسی را تشکیل می دهند.
گونه های مینرالی مختلفی وجود دارد اما مهم ترین آنها، کائولینیت، مونت موری لونیت و هالوسیت هستند.
محصولات سرامیکی پیشرفته که تنها شامل بخش اندکی رس هستند و یا حتی در آنها رس استفاده نشده است، عبارتند از اکسیدها، کاربیدها، نیتریدها و بوریدهای آلومینیوم، منیزیم، منگنز، نیکل، سیلیسیم، تیتانیوم، تنگستن، زیرکونیوم و برخی از یون های فلزی دیگر. مثال های نمونه وار عبارتست از آلومینا، منیزیا، سیلیسیم کاربید، تیتانیوم نیترید و کاربید تنگستن.
رس ها یا مواد رس دار اغلب برای تولید آجر، کاشی های سقفی و لوله های رسی مورد استفاده قرار می گیرد. افزودنی های آلی (خاک اره، مواد چسبنده ی کاغذی، پلی استایرن) یا عوامل کمکی غیر آلی مانند سنگ چخماق یا پرلیت می تواند به بدنه ی سرامیکی اضافه شود تا بوسیله ی آنها، حجم تخلخل بالاتری حاصل شود. در صنایع آجرهای نما و سفال های پشت بام، اکسیدهای فلزی مانند MnO_2، TiO_2، 〖Fe〗_2 O_3، کرومیت ها و مینرال هایی مانند کلسیم کربنات، دولومیت می تواند به این مواد اضافه شود تا رنگ مناسبی در بدنه ایجاد گردد و تخلخل نهایی بدنه بهبود یابد. باریم کربنات می تواند برای کاهش شوره زنی در این بدنه ها، مورد استفاده قرار گیرد. یک چنین افزودنی هایی دقیقا قبل از فرایند شکل دهی این بدنه ها و یا در طی آماده سازی مواد اولیه، به این بدنه ها افزوده می شود.
محصولات دیرگداز شامل رس ها، شاموت (رس های پلاستیک خام که به صورت کلسینه و خرد شده مورد استفاده قرار می گیرند)، سنگ های طبیعی خاصی مانند کوارتز، دولومیت، بوکسیت و منیزیت و همچنین مواد مصنوعی اشاره شده در بالا مانند کوراندوم، سیلسیم کاربید و یا اسپینل هستند. برای تولید جرم های تراکم پذیر، بایندرها و آگریگیت ها به مواد اولیه ی آسیاب شده، اضافه می شوند.
در صنعت رس های منبسط شده از رس ها به همراه افزودنی های خاص ایجاد کننده ی انبساط مانند، فلاکس ها، کمک منبسط کننده ها و عوامل رهاسازی)، استفاده می شود.
محصولات تولید شده برای استفاده در کاشی های کف و دیوار، محصولات سرامیکی خانگی و چینی آلات بهداشتی اغلب شامل سیلیکات های آلومینیم و مینرال های رسی هستند. به هر حال، سرامیک های فنی و ساینده های با باند غیر آلی اغلب شامل مقادیر اندکی رس هستند. در برخی موارد میزان رس در این سرامیک ها صفر است. این نوع از بدنه های سرامیکی بر پایه ی بریدها، اکسیدها و نیتریدها تولید می شوند.
کوارتز، فلدسپار و در برخی موارد، آهک، دولومیت، ولاستونیت و میکا، به عنوان پرکننده و مواد گداز آور مورد استفاده قرار می گیرند. محصولات سرامیکی مختلف بوسیله ی لعاب ها و انگوب ها پوشانده می شوند.
علاوه بر مواد اولیه ی اشاره شده در بالا و عوامل افزودنی، افزودنی های دیگری مانند کمک ذوب ها، سوخت و عوامل جذب سطحی، برای تولید سرامیک ها مورد استفاده قرار می گیرند. افزودنی های مورد استفاده در دوغاب سازی مانند بایندرها به عنوان عوامل کمکی در فرایند شکل دهی مورد استفاده قرار می گیرند. عوامل تنظیم کننده ی جذب سطحی مانند کربنات کلسیم، هیدروکسید کلسیم و آهک در عملیات های تولید مورد استفاده قرار می گیرند.

فرایندهای تولید

تولید محصولات سرامیکی در انواع مختلفی از کوره ها و با استفاده از مواد اولیه ی مختلف، انجام می شود. این فرایند ها منجر به تولید محصولات با رنگ، شکل و اندازه ی مختلف می شود. به هر حال، فرایند عمومی تولید محصولات سرامیکی تقریبا یکسان است.
عموما، مواد اولیه با هم مخلوط می شوند و بعد از آن، قابل گیری، پرس و یا اکسترود می شوند. بوسیله ی این فرایندها، بدنه های سرامیکی، شکل دهی می شوند. آب یک ماده ی متداول در مخلوط کردن و شکل دهی مواد اولیه می باشد. این آب در خشک کن ها تبخیر می شوند و محصول به داخل کوره انتقال داده می شود و یا بر روی باربرهایی قرار داده می شود و از میان کوره های پیوسته عبور داده می شود. در بیشتر موارد، کوره ها با گاز طبیعی گرم می شوند اما سوخت های مایع مانند نفت گاز، نفت کوره، زغال سنگ، کک نفتی، بیوگاز یا الکتریسیته نیز در این کاربردها استفاده می شود.
در طی فرایند پخت در کوره، یک ساختار سرامیکی برگشت ناپذیر در ماده ی سرامیکی ایجاد می شود. پدید آمدن این ساختار نیازمند ایجاد گرادیان دمایی مناسب در طی فرایند پخت می باشد. با ایجاد این گرادیان دمایی، اطمینان حاصل می شود که محصولاتی با کیفیت مناسب حاصل شده اند. در طی فرایند پخت، و بعد از گذر نمونه ها از جهنم کوره، باید فرایند سرمایش کنترل شده مورد استفاده قرار گیرد به نحوی که محصولات گرمای خود را به آهستگی از دست می دهند و ساختار سرامیکی خود را حفظ می کنند. سپس این محصولات بسته بندی و به فروش می رسند.

ذخیره سازی و انتقال مواد اولیه

مینرال هایی مانند کائولن، مواد رسی، فلدسپار، کوارتز و سایر محصولات مورد استفاده در تولید محصولات سرامیکی، معمولا از معادن و یا ذخایر نزدیک به رودخانه ها استخراج می شوند. انتقال این مواد از معادن به کارخانه ها معمولا با استفاده از ماشین ها و یا خطوط ریلی انجام می شود. در صورتی که معدن ماده ی اولیه در نزدیکی کارخانه باشد، از نوار نقاله برای انتقال مواد اولیه استفاده می شود.
بسته به خواص و بخش فرآوری، مواد اولیه در بخش های باز انبار می شوند که این انبارها نیز به جعبه هایی تقسیم می شوند. این انبارها به نشانگرها، دریچه های اطمینان، فیلترها و واحدهای جابجایی گاز هستند. برخی مواد نیز به صورت محلول و یا دوغاب مورد استفاده قرار می گیرند. این محلول ها و دوغاب ها در تانک ها و ظروف دیگر ذخیره سازی می شوند.
وسایل مورد استفاده برای انتقال این مواد به داخل کارخانه، با توجه به ویژگی های مواد حمل شده مانند حالت ماده ( گرانوله بودن)، مقاومت در برابر سایش و میزان جاری شدن، دما، سرعت جریان و فضای تعیین شده برای ماده مورد نظر، انتخاب می شوند. این مواد با استفاده از وسایل انتقال معدن کاری مانند بالابرهای بیلی، نوار نقاله های زنجیری، نوار نقاله های بادی و ریل های لغزنده، انتقال می یابند.

آماده سازی مواد اولیه

کاهش اندازه ی ذرات مواد اولیه و هموژن سازی مواد اولیه معمولا با استفاده از فرایندهایی مشابه با فرایندهای معدن کاری، انجام می شود اما برای آماده سازی مواد اولیه ی برای تولید سرامیک های مدرن، باید فرایندهای دیگری نیز باید مورد استفاده قرار گیرد.

پیش خشک کردن

برخی اوقات، برای مواد اولیه ی خاصی، نیاز است تا فرایند پیش خشک کردن انجام شود. برای مثال، ماسه باید با استفاده از تکنولوژی بستر مایع و خشک کن های دوار، خشک شود. بسیاری از فروشندگان، مواد سرامیکی را به صورت آماده و در حالت خشک به فروش می رسانند.

پیش مخلوط کردن

پیش مخلوط کردن رس ها می تواند از معدن و با استفاده از یک فرایند حفر انتخابی و یا با استفاده از پشته سازی مواد در لایه های افقی، انجام شود و سپس، این توده ها مطابق حالتی که ذخیره شده اند، به سمت محل تغذیه ی کارخانه هدایت می شوند.

هوازدگی

در تولید آجر و سفال های پشت بام، نیاز است تا مقادیر زیاد از رس و مواد اولیه ذخیره سازی شود. ذخیره سازی اولیه ی این مواد در بخش های باز انجام می شود. در موارد خاص مخصوصا در فرایندهای که نیاز به شکل دهی پلاستیک است، ذخیره سازی مواد برای چند ماه، موجب می شود تا کارپذیری رس افزایش یابد. این فرایند، اصطلاحا فرایند ترش شدن نامیده می شوند. البته باید گفت، در طی دروه ی زمستان، هوازدگی نیز در این مواد اتفاق می افتد.

خردایش، سایش و سرندکنندگی اولیه و ثانویه

خردایش اولیه رس های خشک و ترد ممکن است بوسیله ی یک تعداد از غلطک های خردایش دندانه دار انجام می شود. این کار بوسیله ی آسیاب های خاصی انجام می شود. مواد اولیه ی بسیار سخت نیز با استفاده از سنگ شکن های مخروطی، خردایش می شوند.
آسیاب های چکشی، خردایش را با استفاده از نیروهای ضربه ای، انجام می دهند. در این آسیاب ها، مواد اولیه به داخل آسیاب ریخته می شود و با چکش های چرخنده ای برخورد می کنند و سایش پیدا می کنند.
آسیاب های با لبه های متحرک برای کاهش اندازه ی ذرات مواد اولیه ی پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرد. وجود بستر با سوراخ های بسیار ریز موجب می شود تا اطمینان حاصل گردد، ذرات ماده ی اولیه ریز شود.
غلطک های خرد کننده به طور گسترده در صنایع رسی برای متلاشی کردن مواد اولیه، کاهش اندازه ی ذره و هموژن کردن ذرات رسی، مورد استفاده قرار می گیرد. در این سیستم های خردایش، غلطک های موازیی از جنس فولاد سخت مورد استفاده قرار می گیرد. این غلطک ها به صورت خلاف جهت هم حرکت می کنند به نحوی که مواد اولیه از میان غلطک ها عبور می کنند. با گذشتن مواد اولیه از میان این غلطک ها، نیروهای برشی بر آنها وارد می شود. کنترل اندازه با ایجاد یک شکاف میان غلطک ها، انجام می شود.
برای ایجاد برش در مواد اولیه و بهبود میزان مخلوط شوندگی مواد رسی پلاستیک، می توان از آسیاب های غلطکی مجهز به غلطک های چاقویی استفاده کرد. تکه های رسی با فشار از میان شکاف های چاقویی عبور می کنند و تکه تکه می شوند.
خردکننده های دوار ضربه ای، دارای دو کفشک یا بخش ضربه زن است. آنها به سمت همدیگر حرکت می کنند و به طور مداوم می چرخند و بدین وسیله، عمل مخلوط شوندگی مواد اولیه انجام می شود.

آسیاب کاری خشک و تر

فرایندهای خردسازی که در بالا بدان اشاره شد، به طور نمونه وار می تواند به اندازه ذراتی در حدود 2 میلی متر و یا بیشتر دسترسی پیدا کند. در بسیاری از کاربردهای سرامیکی (مانند کاشی های کف و دیوار، محصولات دیرگداز و چینی آلات مظروف)، نیاز به کاهش بیشتر اندازه ی ذرات است. آسیاب های غلطکی تر و خشک برای تولید اندازه ی ذراتی در حدود 1 میلی متر، مورد استفاده قرار می گیرد. این آسیاب ها شامل غلطک های موازی است که به طور ثابت و حول محورشان، می چرخند. در بین این غلطک ها، بر مواد اولیه فشار اعمال می شود. مواد اولیه ای که ابتدا یک میزان اولیه خردایش بر روی آنها انجام شده است، وارد این آسیاب می شوند. این فرایند می تواند به صورت خشک و یا تر انجام شود. با استفاده از آسیاب های گلوله ای مداوم و غیر مداوم، آسیاب کاری بیشتر نیز بر روی مواد سرامیکی انجام می شود.
آسیاب های گلوله ای انتخاب متداول در صنعت تولید کاشی دیوار و کف می باشد. وقتی از این آسیاب ها در حالت تر استفاده می شود، امکان تولید پودرهایی با اندازه های زیر دویست میکرون نیز قابل حصول است.

سرند کردن و یا طبقه بندی بوسیله ی جریان هوا

برای بهینه کردن خواص محصولات سرامیکی تولیدی مانند دانسیته، برخی اوقات ضروری است تا مواد با اندازه ذرات معینی را با هم مخلوط کنیم. سرند کاری در حالت خشک معمولا با استفاده از سرندهای مجهز به ویبراتور، انجام می شود.
بخش های طبقه بندی کننده که بر اساس جداسازی با استفاده از سیکلون ساخته می شوند، نیز ممکن است برای طبقه بندی پودرهای خشک مورد استفاده قرار گیرد. در هر دو مورد، مواد با اندازه ی غیر مناسب، معمولا به بخش سایش بازگردانی می شود.

اسپری درایرها

این فرایند، به طور گسترده در صنعت تولید کاشی کف و دیوار، چینی آلات مظروفریال سرامیک های فنی و محصولات دیرگداز، مورد استفاده قرار می گیرد. سوسپانسیون آبی تولید شده از مواد اولیه که از آسیاب های گلوله ای تر بدست آمده اند، تحت فشار به داخل اسپری درایر فرستاده می شود. قطرات سوسپانسیون بعد از برخورد با هوای گرم، خشک می شوند. خشک شدن قطرات موجب می شود تا پودر بسیار یکنواختی ایجاد گردد. این پور یکنواخت گرانول هایی لوبیایی شکل هستند. این شکل از پودر دارای قابلیت جریان یافتن بالایی هستند و بدین دلیل قالب های تولید را به خوبی پر می کنند. امروزه، کارخانه های خاصی در تولید پودرهای اسپری دارایر شده، تخصص دارند. آنها مواد پیش آماده شده را به صورت مستقیم به کارخانه ها تحویل می دهند و سپس فرایندهای ثانویه بر روی آنها انجام می شود.

کلسینه کردن

برخی مواد اولیه ی سرامیکی پیش پخت می شوند. این کار معمولا در کوره های دوار، کوره های استوانه ای و کوره های تونلی انجام می شود تا بدین صورت خواص ماده بهبود یابد. برای مثال، اکسیدهای خاصی مانند دولومیت و منیزیت، نیازمند پخت در دمای بالا هستند. این مواد برخی اوقات در دماهایی بیشتر از 1800℃، پخت می شوند تا برای تولید محصولات دیرگداز مناسب شوند. کلسیناسیون رس ها (مانند کائولن)، میزان شریکیج پلاستیک بدنه های دارای این رس ها را کاهش می دهد و موجب می شود تا ثبات ابعادی این بدنه ها، افزایش یابد. یکی دیگر از اثرات اعمال این فرایند، سرعت بخشیدن به سیکل پخت می باشد. امروزه، شرکت های خاصی به صورت تخصصی در زمینه ی کلسیناسیون مواد کار می کنند. آنها مواد پیش آماده شده را به صورت مستقیم به کارخانه های تولید محصولات سرامیکی تحویل می دهند و سپس از این مواد در تولید بدنه استفاده می شود.
این مقاله به فرایندهای فرعی مانند فرایندهای کلسیناسیون نمی پردازد اما اطلاعات مفیدی در مورد اکسیدهای دید-برن (dead burned)، پیگمنت ها، شاموت های کلسینه و پرکننده ها به ما می دهد.

مواد اساسی مصنوعی

این نکته باید تذکر داده شود که برخی مواد مصنوعی مانند سیلیسیم کاربید ممکن است بوسیله ی تولیدکننده های خاصی به فروش برسد اما این مواد نیز نیازمند فرآوری می باشند.

فریت ها، لعاب ها و آماده سازی لعاب

در لعاب زنی کاشی دیوار و کف، مواد اولیه ی لعاب (شامل فریت ها) مورد استفاده قرار می گیرد. فریت ها ترکیبات زجاجی هستند که در آب حل نمی شوند و از مواد کریستالی تولید شده اند. این مواد کریستالی در دماهای بالا (1500℃) ذوب می شوند و به طور سریع سرد می شوند. فریت ها از شرکت های فریت سازی، تهیه می شود.
علاوه بر فریت، ترکیبات دیگری مانند سیلیس (شیشه ساز)، و افزودنی های دیگری مانند فلاکس ها (مواد قلیایی، قلیایی خاکی، مواد سرب دار، بور و ...)، اپک کننده ها (زیرکونیوم، تیتانیوم و ...) و عوامل رنگ زا (آهن، کروم، کبالت، منگنز و ...) مورد استفاده قرار می گیرد.
در فرایند لعاب سازی، فریت و افزودنی ها معمولا در یک آسیاب گلوله ای، سایش می یابد. لعاب از میان الک های مختلفی عبور می کنند. ویژگی های سوسپانسیون سپس تنظیم می شود که این مسئله به روش استفاده، بستگی دارد.
انواع مختلفی از لعاب ها، بسته به نوع محصول، دمای پخت و ... تولید شده اند.

مخلوط کردن اجزا

زمان مخلوط کردن، میزان مخلوط شوندگی و نحوه ی چیدمان مراحل کار، دارای اثر قابل توجهی بر روی خواص مخلوط ها و در نتیجه محصولات نهایی است. مواد اولیه ی آماده شده با ترکیب شیمیایی مشخص مخلوط می شوند تا یکنواختی فیزیکوشیمیایی مورد نیاز در آنها ایجاد شود. بسته به نوع محصول تولید شده، مخلوط شوندگی ممکن است از طریق عملیات های پیوسته و یا غیر پیوسته انجام شود.
بیشتر عملیات های شکل دهی سرامیک ها، نیازمند مواد اولیه ی هستند که در آنها میزان مشخصی بایندر، آب، افزودنی های رنگ زا و عوامل ضد کف وجود دارد. در تولید محصولات دیرگداز، خواص برخی محصولات با مخلوط کردن کسرهای مشخصی از پودرهای با اندازه ی معین، حاصل می شود. نسبت این کسرها با استفاده از کامپیوتر، تنظیم می شوند. در برخی موارد، عمدتا در تولید آجر، رس ها نیز با افزودنی های قابل اشتعال، مخلوط می شوند. با این کار زمان پخت، کاهش می یابد.

مخلوط کن های پیوسته

مخلوط کن های دو محوره: این مخلوط کن ها به طور گسترده در صنایع رسی سنگین مورد استفاده قرار می گیرند و دارای دو محور موازی هستند که نسبت به همدیگر می چرخند. این محورها با پاروها و چاقوها همراه هستند و به واسطه ی وجود این بخش ها، فرایندهای مخلوط شوندگی مختلفی انجام می شود. انتهای پاروهای این مخلوط کن ها، مواد را به سمت انتهای خروجی حرکت می دهند.
مخلوط کن های تک محوره: این مخلوط کن ها از مخلوط کن های دو محوره ملایم تر عمل می کنند و برای مخلوط کردن رس ها با آب، پیش از اکستروژن، مورد استفاده قرار می گیرند. این مخلوط کن ها معمولا به پنجره هایی محدود می شوند که در آنها گل متراکم می شود.
آسیاب های کفه ای (مخلوط کن میلر): در نوع خشک این آسیاب ها، کفه می چرخد و چرخ های بزرگ و سنگین که مولر نامیده می شوند، ثابت هستند. این در حالی است که در نوع تر این آسیاب ها، کفه ثابت و مولرها حول محور عمودی، می چرخند. در این نوع مخلوط کن ها خاک، آب و افزودنی ها به صورت خوبی مخلوط می شوند.
وسایل تکه تکه کننده ی خاک و سنگ شکن های چرخشی- ضربه ای: این نوع از وسایل دارای عملکرد دوگانه ای هستند. در واقع، علاوه بر مخلوط کنندگی، توانایی خردایش مواد اولیه را نیز دارا می باشند.

مخلوط کن های غیر پیوسته

مخلوط کن های با پره ی z شکل (مخلوط کن های مخصوص خمیر): این مخلوط کن ها دارای طراحی های مختلفی هستند اما تماما با یک قانون کار می کنند. آنها معمولا برای مواد پلاستیک مورد استفاده قرار می گیرند اما می توان آنها را برای مخلوط کردن پودرهای خشک نیز استفاده کرد.
مخلوط کن های استوانه ای: این مخلوط کن ها برای مخلوط کردن پودرهای خشک با اندازه ی یکسان مورد مناسب می باشد. استوانه های پر شده از مواد اولیه برای دوره زمانی لازمه، می چرخند.
مخلوط کن های کفه ای چرخنده: این مخلوط کن ها مشابه با مخلوط کن های بتن می باشند. این مخلوط کن ها با میزان مناسبی از ماده ی اولیه پر می شوند در حالی که کف آن متحرک است. در این وسایل، بخش هایی وجود دارد که موجب می شوند میزان مخلوط شوندگی افزایش یابد.
مخلوط کن های با محور چرخنده: در این نوع از مخلوط کن ها، کف ثابت است و محور مرکزی می چرخد. این محور معمولا دارای پاروها و پره های چرخنده هستند.
تانک های همزن: این نوع از همزن ها برای مخلوط کردن یک گستره از دوغاب های آبی مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه عوامل سوسپانسیون ساز در این دوغاب ها وجود دارند، برای حفظ حالت معلق در این مواد سوسپانسیونی، نیاز است تا آنها را به هم بزنیم.

شکل دهی و فرم دهی بدنه

محصولات سرامیکی سنتی از مواد اولیه ی پلاستیک شکل دهی می شوند. این رویه از میلیون ها سال ادامه داشته است و یک رویه ی کلی است. در حال حاضر، تقاضا برای تولید محصولات با تلورانس ابعادی کمتر، دانستیه، استحکام، دوام و میزان دیرگدازی بالاتر، بالا رفته است. در بسیاری موارد، مسائل مربوط به زیبایی، از درجه ی اول اهمیت برخوردار است. روش شکل دهی بدنه می تواند دارای یک اثر قابل توجه بر روی خواص نهایی محصول می باشد. همچنین روش های شکل دهی مختلفی در بخش های مختلف تولید محصولات سرامیکی، ابداع شده است.

شکل دهی با روش پرس

پرس مکانیکی

این روش برای تولید آجرها (پرس نیمه خشک) و محصولات سرامیکی مورد استفاده قرار می گیرد. جعبه های کاست قالب، با استفاده از گرانول های رسی پر می شود و با اعمال فشار از بخش بالا و پایین قالب، شکل دهی انجام می شود.

پرس هیدرولیک

پرس های هیدرولیک مدرن می توانند نیروهای فشاری بسیار بالا و میزان تولید بالا ایجاد کنند و همچنین به سهولت مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از پرس ها امروزه با واحدهای کنترل الکتریکی، ترکیب می شوند و بواسطه این بخش اطمینان حاصل می شود که ارتفاع و ضخامت بخش تولیدی چگونه است. بواسطه ی این واحدهای کنترل الکتریکی، توانایی تولید شکل های دیرگداز پیچیده وجود دارد. پرس های هیدرولیک به طور گسترده برای شکل دهی کاشی ها مورد استفاده قرار می گیرند. در مورد کاشی های سرامیکی، پودر مرطوب (با رطوبت 5-7 %) در قالب های کم عمق، پرس می شوند، در حالی که سفال های سقفی معمولا با استفاده از روش اکسترود کردن، تولید می شوند.

پرس ضربه ای

این نوع پرس، دارای سرعت شکل دهی بالایی است. این سرعت شکل دهی بالا از طریق ضربه های مکانیکی- فشاری ایجاد می شود. با اعمال فشار، پودر ریخته شده در داخل قالب، کوبیده می شود. این تکنیک در تولید محصولات دیرگداز خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

پرش اصطکاکی

پرس اصطکاکی عموما برای تولید اشکال دیرگداز مورد استفاده قرار می گیرد. اگر چه این روش به طور تدریجی با پرس های هیدرولیک جایگزین شده اند.

پرس ایزواستاتیک

برخی محصولات با کیفیت بالا، نیازمند این هستند که پرس شوندگی به طور یکنواخت انجام شود. این کار با اعمال فشار به طور یکنواخت بر روی کل سطح، انجام می شود. در پرس ایزواستاتیک، قالب های رابری یا پلی یوریتانی با پودر سرامیکی پر می شوند و این قالب در داخل محفظه ای پر از مایع، قرار داده می شود. سپس، یک فشار ایزواستاتیک بالا بر روی قالب اعمال می شود. بعد از اعمال فشار، قالب از جسم خارج می شود. این روش در تولید مواد دیرگداز و سرامیک های فنی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از این روش، در تولید کاشی و چینی آلات مظروف نیز استفاده می شود.

اکستروژن

اکسترود کردن به طور گسترده برای تولید آجرها و بلوک های رسی، لوله های رسی زجاجی و کاشی های سرامیکی کف و دیوار، مورد استفاده قرار می گیرد. این فرایند همچنین برای تولید خشت های سرامیکی مورد استفاده در سفال های سقفی و شکل های دیرگداز، مورد استفاده قرار می گیرد. فرایند اکسترود نیازمند وجود یک ماده ی پلاستیک است که معمولا مواد پلاستیک دارای مقادیر قابل توجهی رس هستند. بدنه های پلاستیک با آب مخلوط می شوند و سپس از داخل یک قالب عبور می کنند. معمولا یک مرحله ی هواگیری از بخش پلاستیک، پیش از اعمال فرآیند الکسترود، مورد استفاده قرار می گیرد. این فرایند منجر به بهبود کیفیت ماده در حین پخت می شود. بعد از اینکه نمونه ی اکسترود شده، به اندازه ی کافی از قالب خارج شود، این قطعه بوسیله ی یک وسیله ی برنده (معمولا یک سیم) بریده می شود.
اکسترود کردن برای تولیدهای پیوسته و در مقیاس بالای آجر، لوله ها و ... مناسب می باشد. این روش برای بدنه هایی مناسب است که دارای ساختار ساده می باشند.

قالب گیری

این یک روش بسیار قدیمی برای شکل دهی اشیاء گلی می باشد. اولین آجرهای قدیمی شناخته شده به 10000 سال پیش، بر می گردد. در بسیاری از بخش های جهان، سازه های تولید شده با خشت خام، هنوز نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در این روش از قالب گیری دستی استفاده می شود و از قالب های چوبی برای ایجاد اشکال و اندازه های یکنواخت، استفاده می شود. قالب گیری بدنه های گلی، نیاز به انرژی کمتری نسبت به روش اکستروژن و پرس، دارند اما نیاز است تا میزان آب بیشتری در این روش استفاده کرد. آب بیشتر استفاده شده در این بدنه موجب می شود تا میزان شرینکیج در حین خشک شدن، افزایش یابد و همچنین انرژی مورد نیاز برای خشک کردن این بدنه ها نیز بیشتر است.
آجرهای قالب گیری شده که از اعمال فرایند بر روی گل، ایجاد می شود، دارای بافت ویژه ای بوده و کیفیت زیبایی شناختی این آجرها نیز ویژه می باشد. استفاده از این آجرها در ترمیم آجرکاری های قدیمی اروپایی، متداول است. ساخت آجرهای دست ساز دارای هزینه ی بالایی است اما بسیاری از آجرهای قالب گیری شده هم اکنون به صورت مکانیکی و با استفاده از ماشین آلات پیچیده در اروپای غربی، تولید می شوند. در این ماشین ها، توده های گل به داخل قالب های شن پاشی شده، انداخته می شود. روش قالب گیری همچنین در بخش دیرگداز نیز مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از این روش، محصولات با اندازه ی بزرگ تولید می شوند. در این مورد، ویبراسیون برای ایجاد استحکام در مخلوط و پر کردن کامل قالب، مورد استفاده قرار می گیرد. این فرایند، فرایند ریخته گری با کمک ویبراسیون نامیده می شود.

ریخته گری دوغابی

این فرایند به طور گسترده برای تولید چینی آلات بهداشتی و چینی آلات مظروف مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین با استفاده از این روش، محصولات دیرگداز خاص و پیچیده و سرامیک های فنی نیز تولید می شود. در این روش، مواد سرامیکی با آب مخلوط می شوند و با اعمال یک فرایند آسیاب کاری، اندازه ی ذرات سرامیکی کاهش می یابد. این دوغاب پایدار به داخل قالب خالی می شوند. این قالب ها، از جنس گچ می باشند. با ایجاد مکش در حلال دوغاب در دیواره ی قالب، یک لایه ی سرامیکی در سطح قالب گچی ایجاد می شود. با گذر زمان، میزان ضخامت جداره ی سرامیکی افزایش می یابد.
چینی الات بهداشتی محصولاتی نسبتا بزرگ هستند و با استفاده از روش ریخته گری دوغابی معمولی و ریخته گری دوغابی تحت فشار، تولید می شوند.

ریخته گری مذاب

این روش هم از لحاظ مصرف انرژی و هم از لحاظ هزینه ها گران قیمت هستند. و مصرف آن در تولید محصولات سرامیکی خاص، محدود می شود. آجرهای دیرگداز بوسیله ی سرباره های مذاب، کلینکر و ... ، تحت حملات شیمیایی و فیزیکی قرار می گیرند. ریخته گری مذاب بدین صورت است که ابتدا مواد اولیه ذوب می شوند و سپس این مواد مذاب به داخل قالب ها ریخته می شوند. بخش های تولید شده با این روش دارای دانسیته ی بالا، میزانت تخلخل کم، و یکنواختی کریستالی بالایی هستند. این خواص مقاومت این بدنه ها را در برابر خوردگی و ایروژن افزایش می دهد. همچنین این بدنه ها دارای استحکام بالا در دماهای بالا هستند. یکی از ویژگی های این فرایند، بوجود آمدن بدنه های با شرینکیج بالا می باشد. در این بدنه ها شرینکیجی تا 15 % نیز ایجاد می شود. برای جلوگیری از شکسته شدن قطعات ریخته گری شده و کنترل فرایند کریستالیزاسیون، می تواند قطعات را به آهستگی سرد کرد.


منبع: راسخون ( http://rasekhoon.net/article/show/895518/ )